Nazwa miasta, wymieniana w źródłach historycznych, wydaje się być spójna. Niemieckojęzyczna, Hirschberg, zapisywana odmiennie na przebiegu wieków (np. Hyrzberc 1281 r., Hyrspergk 1305 r., Hirssbergk 1355 r., Hirsberg 1521 r.), po ponownym wcieleniu tutejszych ziem do Polski, została przetłumaczona na Jelenia Góra. W XVII w. pojawia się jeszcze określenie Mons Cervi, Cervimontia, Mons Cervinus, Cervigera.
[3] Od niepamiętnych czasów okolice dzisiejszej Jeleniej Góry zamieszkiwały ludy
słowiańskie, jednak początki miasta sięgają czasów
piastowskich. Według tradycji miasto zostało założone przez
Bolesława III Krzywoustego w
1108 r. Prawa miejskie i związane z tym liczne przywileje Jelenia Góra otrzymała od książąt
jaworsko-świdnickich, pod panowaniem których miasto rozwijało się prężnie. W
1392 r. Jelenia Góra przeszła pod panowanie czeskie. Od zasiadających na praskim tronie
Jagiellonów otrzymała szeroką samodzielność i prawo bicia własnej monety, a w
1519 r. ważny przywilej corocznych jarmarków. W II poł. XVI w. w mieście i okolicach rozpoczęła się produkcja płócien
lnianych zwanych woalami. Handel nimi okazał się z czasem bardzo zyskowny. Produkcję przerwała
wojna trzynastoletnia, podczas której miasto przeżyło swój najtrudniejszy okres. Wszystkie wieże - kościoła, ratusza i bram miejskich uległy spaleniu. Odbudowa spalonego i zrujnowanego miasta, pozbawionego pomocy z zewnątrz, była wolna i długotrwała. W
1739 r. w czasie szalejącej wichury zawaliła się wieża ratusza wraz z fragmentem budynku, którego już nie odbudowano. Nowy ratusz został wzniesiony w drugiej połowie XVIII w. W okresie
wojny trzydziestoletniej i panującego chaosu wewnętrznego dokonano samowolnej zmiany herbu Jeleniej Góry oraz falsyfikacji dyplomu herbowego. Po wojnie i odbudowie Jelenia Góra stała się jednym z bogatszych miast na Śląsku. Miejscowi kupcy zrzeszali się w Konfraterii Kupieckiej zajmującej się eksportem do wszystkich krajów europejskich, a także na kontynent amerykański. Ten pomyślny rozwój miasta przerwany został w
1742 r., kiedy to Śląsk został zbrojnie wcielony do państwa pruskiego, co odcięło miasto od dotychczasowych rynków zbytu. W tym też czasie zmieniła się koniunktura na rynkach światowych, a rękodzielnicza produkcja spod Karkonoszy została wyparta przez tańsze wyroby mechanicznych
tkalni angielskich. Oba te czynniki doprowadziły do całkowitego upadku
tkactwa w Jeleniej Górze i okolicach. Nadejście XIX wieku było jednak dla Jeleniej Góry pomyślne. Kilku przemysłowców zbudowało tu bowiem swoje fabryki. Wzrastał też gwałtownie ruch turystyczny w Karkonoszach, dla którego Jelenia Góra stanowiła naturalną bazę wypadową. Do miasta przyjeżdżało coraz więcej gości. Na ich potrzeby wznoszono hotele i pensjonaty, otwierano restauracje, rozpoczęto produkcję żywności oraz pamiątek. Do dalszego wzrostu gospodarczego przyczyniło się doprowadzenie do Jeleniej Góry linii kolejowych. W
1866 r. od strony
Zgorzelca i w
1867 r. od strony
Wrocławia. W trakcie działań wojennych w latach
1939-
1945 Jelenia Góra nie doznała żadnych zniszczeń. Po wojnie miasto stało się stolicą kulturalną Dolnego Śląska. Już w sierpniu 1945 r. rozpoczął swą działalność miejscowy teatr, funkcjonowało archiwum, przymierzano się do otwarcia muzeum, rozpoczynano naukę w wielu nowych szkołach. Otwarto wiele nowych zakładów przemysłowych, w tym jedyne w kraju zakłady optyczne. Do 1975 r. Jelenia Góra była wydzielonym miastem powiatowym i w tym samym r. została stolicą nowego województwa, na co miała wpływ nie tylko jej silna pozycja gospodarcza w regionie, ale i kulturalna. W 1976 r. do Jeleniej Góry przyłączone zostały
Cieplice Śląskie-Zdrój,
Sobieszów,
Maciejowa,
Goduszyn. Powstał w ten sposób największy ośrodek miejski w Sudetach Zachodnich. Obecnie Jelenia Góra posiada status miasta na prawach powiatu, stanowiąc tak zwany powiat grodzki. W ostatnich latach przyłączono do Jeleniej Góry
Jagniątków, co spowodowało przesunięcie granic administracyjnych miasta aż do granicy Polski z Czechami.